๋ง์ฝํ ํ๋ ฌ(Markov matrix)์ด๋ ๋ฌด์์ธ๊ฐ?
๋ค์ด๊ฐ๋ฉฐ
์ต๊ทผ ํ์์ ์งํํ๋ ์ ๋ฌด ์ค์ ๋ถ๋ฅ๋ ์ ์ ๊ทธ๋ฃน ๋ด์์ ์ด๋ํ๋ฅ ์ ์์ธกํ๊ธฐ ์ํด Markov matrix์ ์์ฉํ๋ ์ ๋ฌด๊ฐ ์์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๋ฅ๋ฌ๋์ ๋ํ ๋ ผ๋ฌธ์ด๋ ์๋ฃ์์ Markov chain, Markov decision process ๋ฑ์ ์ฉ์ด๊ฐ ์ข ์ข ๋์จ๋ค. ์ค๋์ ์์์ ๋งํ๋ ๊ฐ๋ ์ ๊ธฐ์ด๊ฐ๋๋ Markov matrix์ ๋ํด ์์ ๋ณด๊ฒ ๋ค.
๋ง์ฝ๋ธ ํ๋ ฌ๊ณผ ๋ง์ฝ๋ธ ์ฒด์ธ
๋ง์ฝ๋ธ ํ๋ ฌ(Markov matrix)์ 1906๋ ์ ๋ฌ์์์ ์ํ์ Andrey Markov์ ์ํด ์ฒ์์ผ๋ก ์ธ๊ธ๋ ๊ฐ๋ ์ด๋ค. ๋ง์ฝ๋ธ ํ๋ ฌ์ ๋ง์ฝ๋ธ ์ฒด์ธ(Markov chain)์ ๊ธฐ์ ํ๊ธฐ ์ํ ์ํ์ ๋๊ตฌ์ธ๋ฐ, ํ๋ฅ ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ํ๋ฅ ํ๋ ฌ(stochastic matrix or probability matrix)๋ก ๋ถ๋ฆฌ๊ธฐ๋ ํ๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ ๋ง์ฝ๋ธ ์ฒด์ธ์ ํ๋ฅ ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์ด๋ค ๊ฐ์ฒด ์ํ๋ฅผ ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ์ด๋ป๊ฒ ๋ณํํ ์ง๋ฅผ ๋ชจ๋ธ๋ง(modeling)ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฒด์ธ(chain)์ด๋ผ๋ ๋จ์ด๊ฐ ์๋ฏธํ๋ฏ์ด ๊ฐ์ฒด์ ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์ํ๋ฅผ ์ด๋ป๊ฒ ์ฐ๊ฒฐํ ์ง๋ฅผ ๊ธฐ์ ํ๋ ๊ฒ์ด ๋ง์ฝ๋ธ ์ฒด์ธ์ด๋ฉฐ, ์ด๋ค์ ์ฐ๊ฒฐ์์ผ์ฃผ๋ ๋งค๊ฐ์ฒด ์ญํ ์ ๋ง์ฝ๋ธ ํ๋ ฌ์ด ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
Markov matrix๋ ๋ชจ๋ ์์๊ฐ 0๋ณด๋ค ํฌ๊ฑฐ๋ ๊ฐ๊ณ , ๊ฐ ์ด ๋ฒกํฐ๋ค์ ์์๋ค์ ๋ํ๋ฉด 1์ด ๋๋ ํ๋ ฌ์ด๋ค. ๋ง์ฝ๋ธ ํ๋ ฌ๊ณผ ๋ง์ฝํ ์ฒด์ธ์ ์๋ฅผ ์๋์ ๊ทธ๋ฆผ์ ํตํด ์์๋ณด์.
Fig. 1 ์ผ์ฑ ๊ฐค๋ญ์ ํธ๋ํฐ๊ณผ ์ ํ ์์ดํฐ์ ์์ฅ ์ ์ ์จ ์์ธก์ ๊ดํ ๋ง์ฝ๋ธ ์ฒด์ธ ์ํ ์ ์ด ๋ค์ด์ด๊ทธ๋จ(Markov chain state transition diagram)
Fig. 1์ ๋ฌผ๋ก ๊ฐ์์ ์์์ ์์น๋ฅผ ์ ๋ ฅํ์๊ณ , ์ผ์ฑ ๊ฐค๋ญ์ ํธ๋ํฐ๊ณผ ์ ํ์ ์์ดํฐ์ ๋ํ ์์ฅ ์ ์ ์จ์ ๋ง์ฝ๋ธ ์ฒด์ธ์ผ๋ก ํํํ ๊ฒ์ด๋ค.Fig. 1๊ณผ ๊ฐ์ ๋ํ๋ฅผ ๋ง์ฝ๋ธ ์ฒด์ธ ์ํ ์ ์ด ๋ค์ด์ด๊ทธ๋จ(Markov chain state transition diagram)์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค. ๋ง์ฝ๋ธ ์ฒด์ธ์ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ๊ฐ ์ํ๋ค์ด ๋ค๋ฅธ ์ํ๋ก์ ์ ์ด(transition)๊ฐ ์ผ๋ง์ ํ๋ฅ ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง ๊ฒ์ธ๊ฐ๋ฅผ ๊ธฐ์ ํ๋ค.
์ ํ์ ์์ดํฐ์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ state 1, ์ผ์ฑ์ ๊ฐค๋ญ์ ํธ๋ํฐ์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ state 2๋ก ๊ฐ๊ฐ ์ ์ํ๊ณ , ๊ฐ ์ํ๊ฐ ๋ค๋ฅธ ์ํ๋ก ์ ์ด๋๋ ํ์๋ฅผ ํ์ดํ๋ก ํ์ํ์๋ค. ์ํ์ ์ด๋ ์๊ธฐ ์์ ์ผ๋ก ๋ ์๋ ์๋๋ฐ, ์์ดํฐ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ํ(state)๊ฐ ์๊ธฐ ์์ ์ผ๋ก ์ ์ด๋๋ ๊ฒ์ ํ์ฌ ์์ดํฐ์ ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ ์ ์ ๊ฐ ๊ณ์ ์์ดํฐ์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค.
์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ด์ ๊ฐ์ด ๋ง์ฝ๋ธ ์ฒด์ธ์ ๊ตฌ์ฑํ ์ด์ ๋ ์์ ๋ฌธ์ ์ ๊ฒฝ์ฐ์ ๊ฒฐ๊ตญ ํธ๋ํฐ ์ฌ์ ์์ ๋ ํ์ฌ์ ์์ผ๋ก์ ์์ฅ ์ ์ ์จ์ ์์ธกํ๊ธฐ ์ํจ์ด๋ค. ๋ง์ฝ๋ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ด์ฉํ์ฌ ์์ผ๋ก์ ์ํ๋ฅผ ์์ธกํ๊ธฐ ์ํด์ ๋จผ์ ์ ๊ทธ๋ฆผ๊ณผ ๊ฐ์ด ๋ง์ฝ๋ธ ์ฒด์ธ์ ์ ์ํ๊ณ , ํ์ฌ ์๊ฐ์ ์ํ์ ๊ทธ ๋ค์ ์๊ฐ์ ์ํ ์ฌ์ด๋ฅผ ์ฐ๊ฒฐ์์ผ์ค ์ ์๋ ๋งค๊ฐ์ฒด์ธ ๋ง์ฝ๋ธ ํ๋ ฌ์ ๊ตฌํด์ผํ๋ค.Fig. 1์ ๋ง์ฝ๋ธ ์ฒด์ธ์ ๋ํ ๋ง์ฝ๋ธ ํ๋ ฌ์ ์๋์ ๊ฐ๋ค.
์ (1)์ ์ข์ธก์ ํ๋ ฌ M์ด ๋ฐ๋ก ๋ง์ฝ๋ธ ํ๋ ฌ(Markov matrix)์ด๋ค. ํ๋ ฌ์ ๊ฐ ์์๋ ์ด๋ค ์ํ์์ ์๊ธฐ ์์ , ํน์ ๋ค๋ฅธ ์ํ๋ก ์ ์ด๋ ํ๋ฅ ๊ฐ์ ๊ฐ์ง๋ค.
ํ๋ ฌ์ ํด์ํ ๋ column์ ์ธ๋ฑ์ค๋ฅผ ์์ ์ํ๋ก ๋ณด๊ณ , row์ ์ธ๋ฑ์ค๋ฅผ ์ ์ด ๋๋ ์ํ๋ก ๋ณด๋ฉด ๋๋ค. ์ฆ M์ ์ฒซ ๋ฒ์งธ column์ธ Apple์ ์์ ์ํ๋ก ๋ดค์ ๋, ๋ค์ Apple์ด ๋ ํ๋ฅ ์ row 1๋ก ๋ณด๊ณ ์ด๋์ ๊ฐ์ 0.714๊ฐ ๋๋ค. Apple์์ Samsung์ผ๋ก ์ ์ด ๋ ํ๋ฅ ์ row 2๊ฐ ๋๋ฉฐ, ์ด๋์ ๊ฐ์ 0.286์ด๋ค. ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก ๋ ๋ฒ์งธ column์ธ Sam์ ์์ ์ํ๋ก ๋ดค์ ๋, Apple๋ก ์ํ๊ฐ ์ ์ด ๋ ํ๋ฅ ์ row 1์ด ๋๊ณ ๊ทธ ๊ฐ์ 0.363์ด ๋๋ฉฐ, ๋ค์ ์๊ธฐ ์์ ์ธ Sam์ผ๋ก ๋ ํ๋ฅ ์ row 2์ด๊ณ ๊ฐ์ 0.637์ด๋ค.
์ (1)์ ์ฐ์ธก์ ์๋ u๋ Fig. 1์์ Apple๊ณผ Samsung์ ํ์ฌ์ ์์ฅ ์ ์ ์จ์ ์๋ฏธํ๋ค. ์ฃผ์ด์ง ๋ง์ฝ๋ธ ํ๋ ฌ์ ์ฐ์ธก์ u๋ฅผ ๊ณฑํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๋ค์ ์์ ์์์ ์์ฅ ์ ์ ์จ์ ์์ธก๊ฐ์ด ๋๋ค.
Markov matrix์ ํน์ฑ
Markov matrix๋ ๋ชจ๋ ์์๊ฐ 0๋ณด๋ค ํฌ๊ฑฐ๋ ๊ฐ๊ณ , ๊ฐ ์ด ๋ฒกํฐ๋ค์ ์์๋ค์ ๋ํ๋ฉด 1์ด ๋๋ ํ๋ ฌ์ด๋ค. Markov matrix์ธ A์ ํน์ฑ์ ์๋์ ๋์ดํด๋ดค๋ค.
- ์ฒซ๋ฒ์งธ ๊ณ ์ ๊ฐ์ ํญ์ 1์ด๋ค.
- ์ฒซ๋ฒ์งธ ๊ณ ์ ๋ฒกํฐ๋ steady state์ด๋ค.
- ๋ค๋ฅธ ๊ณ ์ ๊ฐ๋ค์ ์ ๋๊ฐ์ 1๋ณด๋ค ์๊ฑฐ๋ ๊ฐ๋ค.
ํ๋์ ์๋ฅผ ํตํด ์ด ํน์ฑ๋ค์ ํ์ธํด๋ณด์. ์๋์ ๊ฐ์ ์ํฉ์ด ์๋ค.
"๋งค๋ ์์ธ์ ์ธ๊ตฌ ์ค 10%๋ ๋ถ์ฐ์ผ๋ก ์ด๋ํ๊ณ , ๋ถ์ฐ ์ธ๊ตฌ์ 20%๊ฐ ์์ธ๋ก ์ด๋ํ๋ค. ํ์ฌ ์์ธ์ ์ธ๊ตฌ๊ฐ 1000๋ง, ๋ถ์ฐ์ ์ธ๊ตฌ๊ฐ 400๋ง์ด๋ผ๊ณ ํ๋ฉด 100๋ ํ์ ๋ ๋์์ ์ธ๊ตฌ๋ ์ด๋ป๊ฒ ๋ ๊ฒ์ธ๊ฐ? (๋จ, ์์ธ, ๋ถ์ฐ์์ ๋ค๋ฅธ ๋์๋ก ์ธ๊ตฌ์ ์ด๋์ ์๊ณ , ๋ค๋ฅธ ๋์๋ค์์ ์์ธ, ๋ถ์ฐ์ผ๋ก ์ธ๊ตฌ์ ์ด๋๋ ์๋ค.)"
์ด๋ฅผ ์์ผ๋ก ์๋์ ๊ฐ์ด ๋ํ๋ผ ์ ์๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ S0๋ ํ์ฌ์ ์์ธ ์ธ๊ตฌ, B0๋ ํ์ฌ์ ๋ถ์ฐ ์ธ๊ตฌ, S1์ 1๋ ํ์ ์์ธ ์ธ๊ตฌ, B1์ 1๋ ํ์ ๋ถ์ฐ ์ธ๊ตฌ๋ฅผ ๋ํ๋ธ๋ค. ํ๋ ฌ์ ์ด์ฉํ๋ฉด, ์๋์ ๊ฐ์ด ์ ๋ฆฌ๋๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ ํ๋ ฌ
๋ Markov matrix์ด๋ค. ๋ชจ๋ ์์๊ฐ 0๋ณด๋ค ํฌ๊ฑฐ๋ ๊ฐ๊ณ , ๊ฐ ์ด์ ์์๋ฅผ ๋ํ์ ๋ 1์ด ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
๋ง์ฝ ํ๋ ฌ A๊ฐ ๋๊ฐํ๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ๋ค๋ฉด, ํ๋ ฌ์ ๋๊ฐํ๋ฅผ ์ด์ฉํด์ ์ด ์ฐจ๋ถ๋ฐฉ์ ์์ ํ ์ ์๋ค. ๋๊ฐํ ๊ฐ๋ฅ์ ์กฐ๊ฑด์ ํ๋ ฌ A๊ฐ ์๋ก ๋ ๋ฆฝ์ธ n๊ฐ์ ๊ณ ์ ๋ฒกํฐ๋ค์ ๊ฐ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
๊ณ ์ ๊ฐ๋ค๊ณผ ๊ณ ์ ๋ฒกํฐ๋ค์ ๊ตฌํด๋ณด๋ฉด,
์ด ๋๋ค. ๊ตฌํ ๊ณ ์ ๊ฐ๋ค์ ๋ณด๋ ํ๋๋ 1์ด๊ณ ํ๋๋ 1๋ณด๋ค ์๋ค(ํน์ฑ1๊ณผ ํน์ฑ3). ๋ํ ์ฒซ๋ฒ์งธ ๊ณ ์ ๋ฒกํฐ๋ ์์ด ์๋๊ณ steady state๋ค.
๋ ๊ณ ์ ๋ฒกํฐ๊ฐ ์๋ก ์ ํ ๋ ๋ฆฝ์ด๋ฏ๋ก, ์ฐ๋ฆฌ๋ ํ๋ ฌ์ ๋๊ฐํ๋ฅผ ์ด์ฉํด์ ์์ ์ฐจ๋ถ๋ฐฉ์ ์์ ํ ์ ์๋ค.
์ต์ข ์ ์ผ๋ก 100๋ ํ์ ์์ธ์ ์ธ๊ตฌ๋ ์ฝ 933๋ง๋ช ์ด ๋๊ณ , ๋ถ์ฐ์ ์ธ๊ตฌ๋ ์ฝ 466๋ง๋ช ์ด ๋๋ค. ์์ธ์ ์ธ๊ตฌ๋ ๊ฐ์ํ๊ณ , ์์ธ์ ์ธ๊ตฌ๊ฐ ๊ฐ์ํ ๋งํผ ๋ถ์ฐ์ ์ธ๊ตฌ๋ ์ฆ๊ฐํ๋ค.
๋ง์น๋ฉฐ
์ค๋์ ๋ง์ฝ๋ธ ํ๋ ฌ๊ณผ ๋ง์ฝ๋ธ ์ฒด์ธ์ ๋ํด ์์๋ดค๋ค. ๋ง์ฝ๋ธ ํ๋ ฌ์ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ํ๋ฅ ์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ ์ํ ์ ์ด ํ๋ ฌ์ด๋ฉฐ, ์ด๋ค ์ํ์ ๋ณํ ์ดํ์๋ ์ํ์ ์ด๋์ ์ ์ง๋๋ค๋ ํน์ฑ์ด ์๋ค. ์ํ ์ ์ด ๊ณผ์ ์์ ๋ค๋ฅธ ์์ ์์์ ์ํ์๋ ๋ฌด๊ดํ๊ณ ์ค์ง ๋ฐ๋ก ์ด์ ์ํ์๋ง ์ํฅ์ ๋ฐ๋๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์์ธก์ ํจ์ ์์ด ๊ทธ ์ ์ ์ํ๊น์ง ๊ณ ๋ คํ๋ 2์ฐจ ๋ง์ฝ๋ธ ์ฒด์ธ ๋ฑ๋ ์์ง๋ง 1์ฐจ๊ฐ ๊ฐ์ฅ ๋ณดํธ์ ์ผ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ค.
๋๊ธ